نقش برجسته های تنگ «سولک» تمدنی آرمیده در آغوش طبیعت بکر

این روزهای بهاری سیر و سیاحت در منطقه باستانی نقش برجسته های تنگ «سولک» در کنار دره‌ای سرسبز و پوشیده از درختان بلوط و سرو در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر لیکک مرکز شهرستان بهمئی، تجربه ای به یادماندنی و خیال انگیز در اختیار گردشگران قرار می دهد.

قدم زدن در مسیر سنگفرش اسب رو، وجود چشمه گوردک و سروهای زیبا در نزدیکی نقش برجسته های تنگ «سولک» سفری خاطره انگیز به هزار توی تاریخ برای علاقه مندان به آشنایی بیشتر با تمدن کهن ایران زمین است نام این تنگه به خاطر سروهای زیبا به تنگ «سولک» شهرت یافته است، اینجا ۱۳ نقش برجسته بر روی قطعه سنگ ها حجاری شده که یادگاری از دوره الیمائی و اشکانی است.

سیر و سیاحت در تنگ «سولک»

نقش برجسته های تنگ «سولک» که صحنه های گوناگونی از آیین های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم های سواره و پیاده نظام، تاجگذاری، تاج‌ستانی، گرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکار شاهی، تشریفات و خوش آمدگویی را در دل کوهستان به تصویر کشیده سندی بر تاریخ و تمدن کهن سرزمین ایران است.

برخی از پژوهشگران این محل را محراب خدایان کهن و عبادتگاه اقوام الیمایی می دانند، اشکانیان یا پارتیان حدود چهار سده بر ایران فرمانروایی داشتند اما از آنجا که به دلیل کمبود مستندات مکتوب اطلاعات کافی از آنان موجود نیست، چنین آثاری می تواند به شناخت بهتر این دوره تاریخی کمک کند.

در تنگ «سولک» حداقل چهار مجموعه نقش برجسته مشاهده می شود که یکی از سازه ها نقش ۲ نفر را در حال ایستاده حکاکی کرده که هر ۲قبا و شلواری به سبک لباس‌های دوره اشکانی بر تن دارند.

در نقشی دیگر در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی روی تختی نشسته، در طرفین او اشخاصی ایستاده‌اند، در نقش وسط سواری به شیری حمله کرده و در بالای او کتیبه‌ای به خط پهلوی اشکانی دیده می‌شود.

در ردیف پایین مردی با یک شیر در حال جنگ است و در طرف شمال غربی این تخته سنگ یک نفر روحانی در کنار آتشدانی ایستاده و روی طبقه زیرین این سکو کتیبه‌ای به خط پهلوی اشکانی مشاهده می شود.

روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در ۲طبقه نمایانده شده به طوری که در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و روی دست چپ خود لمیده و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابه لای آنان سه نوشته به زبان پهلوی اشکانی نوشته شده است.

به فاصله کمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری دیده می شود که روی نمای جنوبی آن یک اسب سوار نشان داده شده، کمی دورتر یک تخته سنگ دیده می‌شود که روی آن نقاشی اشخاصی که در کنار آتشدان حکاکی شده است.

همچنین شاهزاده‌ای به صورت سواری مصور شده که شیری را می‌کشد یا با دشمنی جنگ تن به تن می‌کند، در جای دیگر همان شاهزاده دیده می‌شود که ایستاده و بزرگتر از اشخاص دیگر در صحنه است و شاهزاده‌ای را به تخت می‌نشاند و در برابر یک قربانگاه که به شکل تخته سنگ مخروطی شکل است و دیهیمی روی آن قرار دارد که به ستایش ایستاده است.

سپس در طرف چپ قربانگاه روی یک تخت که بر پایه سه عقاب قرار دارد، به طرز ایرانیان نشسته و دست راست خود را با حلقه مظهر قدرت به سوی ۲ تن از سران تابع خود گسترده است.

کمی دورتر مجلسی است که در آن یک ایزد به شاهزاده‌ای مقام می‌بخشد و پس از آن صحنه جنگ یک شاه که بر اسبی سوار است و خود و زره بر تن دیده می‌شود که با نیزه خود به دشمن حمله می‌کند.

برخی از پژوهشگران این محل را محراب خدایان کهن و عبادتگاه اقوام الیمایی می دانند، اشکانیان یا پارتیان حدود چهار سده بر ایران فرمانروایی داشتند اما از آنجا که به دلیل کمبود مستندات مکتوب اطلاعات کافی از آنان موجود نیست، چنین آثاری می تواند به شناخت بهتر این دوره تاریخی کمک کند.

بسیاری از آثار باستانی کشف شده اشکانیان در شهرهای نسا، هاترا و پالمیر است که خارج از مرزهای ایران امروزی هستند و همین امر اهمیت تنگ سولک را بیشتر می کند.

از آنجائی که حکومت اشکانیان ملوک الطوایفی و حکومت الیمائیان نیز یکی از قدرتمند ترین حکومت های محلی سلسله اشکانی است این مکان به خوبی ویژگی های حکومت الیمایی دوره اشکانی را به تصویر می کشد.

تعداد افراد نقوش تنگ سروک ۴۰ نفرند و حیوانات شامل هفت نقش دو اسب، دو شیر و سه پرنده است که در این نقوش سلاح‌ها عبارتند از نیزه بلند، شمشیر، خنجر، گرز، تبرزین، چماق، کمان، تیر، ترکش و نقش پرچم. یکی از مشخصات مهم اثر تنگ سروک نمایش چهره کامل انسانی است که هم با آثار اشکانیان و هم با آثار ساسانیان متفاوت است.

کتیبه های تنگ سولک دارای خط و زبان آرامی است، این سنگ نوشته ها و نقوش برای نخستین بار در سال ۱۲۷۵هجری قمری در اواخر حکومت محمد شاه قاجار توسط بارون دوبد جهانگرد و دبیر اول سفارت روسیه شناسایی شد و سپس در سال ۱۳۲۲ هجری شمسی نیز از سوی سر اورل استین انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت.

گلگشتی در طبیعت زیبای شهرستان بهمئی

افزون بر میراث تاریخی ارزشمند نقش برجسته های تنگ «سولک» شهرستان بهمئی جاذبه های دیگری هم برای گلگشت دارد که تنگ ماغر با پوشش گیاهی و آب و هوای دلپذیر، دریاچه برم الوان با طبیعتی زیبا و منطقه تفریحی و کوهستانی کفش کنان در سواحل زیبای سد مارون با آب و هوای مطبوع و بارگاه امامزاده بابااحمد (ع) با معماری دوره سلجوقی از جمله آنهاست.

تالاب «برم الوان»

تالاب «برم الوان» در شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد میراث جهانی ثبت شده در کنوانسیون بین‌‍المللی رامسر که با وجود ویژگی های منحصر به فرد آن می تواند مقصدی برای میزبانی از زیبایی های طبیعی باشد.

این میراث طبیعی که به عنوان بیست و ششمین تالاب کشور در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثبت شد، رشته کوه زاگرس با جنگل‌های بادام و بلوط و گونه‌های جانوری متعدد از پرندگان و گیاهان کمیاب احاطه کرده است و یکی از شاهکارهای طبیعت در کهگیلویه و بویراحمد محسوب می‌شود.

تالاب «برم الوان» در نزدیکی منطقه حفاظت شده تنگ سولک قرار دارد به گفته کارشناسان محیط زیست نقش کلیدی در ذخیره‌سازی آب برای حمایت از جمعیت حیات وحش در اطراف و درون منطقه حفاظت‌ شده ایفا می‌کند.

برخی از گونه‌های جانوری مهم جهانی مانند شنگ، اردک سرحنایی و کپور ماهیان و ماهی بنی، خوتکا و لاک پشت مهمیز دار در منطقه وجود دارند که برای بقا به این دریاچه وابسته هستند.

تالاب «بَرم الوان» در ۴۰ کیلومتری شهر لیکک، مرکز شهرستان بهمئی و ۸۰ کیلومتری شمال غربی دهدشت، مرکز شهرستان کهگیلویه واقع شده این میراث طبیعی با مساحتی حدود ۱۴ هکتار در نزدیکی تپه‌ ماهورهای گچی قرار گرفته و حاشیه این تالاب با گیاهان نادری مانند نی، گز، زالزالک و خارشتر پوشیده شده است.

عمق تالاب "برم الوان" بین ۱۲ تا ۳۰ متر متغیر است این تالاب با مناظر طبیعی خیره کننده و تنوع گیاهی و جانوری خود، یکی از جاذبه‌های گردشگری استان محسوب می‌شود.

تنگ «ماغر» بهمئی

تنگ «ماغر» به خاطر وجود آب و هوای بسیار مطبوع و معتدل و همچنین پوشش گیاهی و جنگل های زیبای آن سالانه میزبان گردشگران بسیاری از اقصی نقاط ایران به ویژه جنوب کشور است بر اساس کتیبه های باستانی، این منطقه از جمله محل تفریح حکمرانان و پادشاهان دوره ساسانی بوده که در بخشهایی از این مسیر راه شاهی موجود تایید کننده این واقعیت است .آثار معماری صخره‌ای تنگ ماغر مربوط به دوره ساسانیان است.

شهرستان بهمئی به جز در مشرق که با شهرستان کهگیلویه در استان هم مرز است در شمال با باغملک، در جنوب با بهبهان، در غرب با رامهرمز و در جنوب غربی با امیدیه و آغاجاری در استان خوزستان هم مرز است.

این شهرستان با جمعیتی حدود ۳۸ هزار نفر به مرکزیت شهر لیکک در فاصله ۳۰۰ کیلومتری یاسوج مرکز کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است.