یاوران سلامت

سهیلا رفیعی نژاد- «خبرجنوب» / فعالان حوزه علوم آزمایشگاهی نقش بسزایی در روند درمان دارند و از این زنجیره جدا ناپذیراند. در عین حال مشکلات آن ها روز به روز بیشتر و بیشتر می شود و چالش ها بخصوص در بخش خصوصی توان شان را کمتر می کند. این موضوع در مورد آزمایشگاه های کوچک تر بیشتر صدق می کند و اگر چه آزمایشگاه های بزرگ و شناخته شده هم در فارس با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می کنند. در این بین فارغ التحصیلان جوان رشته علوم آزمایشگاهی که با امید به آینده ای درخشان با رتبه های برتر در دانشگاه پذیرفته شده اند، در بازار کار سرخورده و دلسرد  می شوند.  یکی از کارشناسان باسابقه علوم ازمایشگاهی در این خصوص معتقدم است از طرف مسئولین مربوطه، ارزش گذاری مناسب روی این حرفه انجام نشده و حقوق های پرداختی به هیچ عنوان در شأن این افراد نمی باشد. حال آنکه تایید سختی کار پرسنل علوم آزمایشگاهی نیز همچنان در اما و اگرهای فراوان است.

 این مشکلات عدیده به ویژه در چند سال اخیر باعث افزایش تمایل دانش آموختگان این حرفه به مهاجرت و خروج از کشور شده است و چنانچه برای این مشکلات چاره ای اندیشیده نشود، به زودی با بحران کمبود نیروی متخصص در آزمایشگاه ها مواجه می شویم. باشد که مسئولان مربوطه با چاره اندیشی و اقدامات قابل قبول زمینه ایجاد انگیزه و اشتغال آبرومندانه برای فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی را فراهم آورند.

«خبرجنوب» در همین خصوص و به مناسبت تولد حکیم جرجانی، روز علوم آزمایشگاهی با تعدادی از اساتید، کارشناسان و فعالان این عرصه پیرامون مشکلات فعلی شان گفت و گو کرده که از نظر می گذرانیم.

*دکتر خسرو دانشبد، پاتولوژیست و موسس آزمایشگاه دکتر دانشبد:

در حال حاضر مهم ترین مشکل آزمایشگاه ها بخصوص در بخش خصوصی پایین بودن تعرفه ها و عدم تناسب نرخ افزایش تعرفه با تورم و قیمت بالای کیت ها و لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی است. همچنین مشکلاتی مانند عدم دسترسی به دستگاه های پیشرفته و کیت های باکیفیت که در اثر تحریم‌ها به وجود آمده موجب می شود که در آینده نزدیک آزمایشگاه ها ناگزیر به خرید و استفاده از دستگاه های دست دوم و مواد با کیفیت پایین تر و ارزان شوند و نتیجه این امر، کاهش کیفیت جواب های آزمایش ها می باشد و نگران کننده است. در حالی که تشخیص به موقع و سریع بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان‌ها وابسته به استفاده از تکنولوژی روز دنیا و دستگاه ها و متد های مدرن می باشد. فشارهای اقتصادی باعث شده مدیران آزمایشگاه ها در بخش منابع انسانی و تامین بودجه حقوق و دستمزد پرسنل نیز با مشکل مواجه شوند و متاسفانه نیروهای متخصص و کارآزموده در حال مهاجرت به خارج از کشور می باشند.

*محمد همایون کارشناس آزمایشگاه پیوند:

یکی از مشکلات موجود در این حرفه نداشتن نظام صنفی آزمایشگاهی، همانند پزشکان و پرستاران است و انتظار می رود در این خصوص مسئولان مربوطه کاری کنند. یکی دیگر از مسایلی که نگران کننده می باشد، شرایط حقوقی کارشناسان علوم آزمایشگاهی است، بطوریکه حقوق این افراد طبق اداره کار محاسبه می گردد و سختی کار در نظر گرفته نمی شود. باید بگوییم مبنای محاسبه حقوق پزشک و پرستار فرق می کند، اما در رشته علوم آزمایشگاهی حقوق ها بر اساس اداره کار تعیین می شود و با وجود پیگیری ها همکاران ما در این باره به نتیجه ای نرسیده اند. همچنین حذف دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی از رشته های دانشگاهی یکی از مواردی است که به آن انتقاد داریم و پیگیری ها در این خصوص هم تا کنون به در بسته خورده است.

*دكتر كامروز كاويانى نايب رئيس جامعه مديران آزمايشگاه هاي خصوصى استان فارس و عضو هيات مديره انجمن دكتراى علوم آزمايشگاهى شاخه فارس:

در آغاز بخش مهم دشواري هاى اين صنف را زير گروهى از مشكلات عمومى اقتصادى و اجتماعى كه گريبان كشور را گرفته مى بينم، ولى در هر حال هر صنفى گرفتاري هاى خاص خود را هم دارد اگر مشكلات عمومى را كه كمابيش مردم از آن باخبرند موقتا كنار بگذاريم مي توانم دشواري هاى آزمايشگاه هاى پزشكى كه خود گروهى از تخصص هاى زير شاخه درمان را شامل مى شود در دسته بندي زير قرار بدهم.

توجيه ناپذيرى اقتصاد درمان و منفى بودن هزينه فايده براى سرمايه گذاران ميدانى، افزايش پلكانى و گاهى انفجارى مواد مورد لزوم آزمايشگاه ها، پيروي از نظام تعرفه گذارى دولتى كه سالانه اعلام و اجرا مى شود و ناديده گرفتن كارشناسي هاى فعالان و صاحبنظران و انجمن هاى  غير دولتى در اين حوزه،  نارسايي هاى آموزشى دانشجويان رشته هاى عمومى و تخصصى آزمايشگاه، نبودن حمايت هاى شغلى و بانكى براى كاركنان و مديران آزمايشگاه ها.

*لیلا عودبر کارشناس ارشد آزمایشگاه:

یکی از بزرگ ترین مشکلات پرسنل آزمایشگاه های بخش دولتی، سیاست پزشک محور و پس از آن پرستارمحوری وزارت بهداشت و درمان است که به موجب این دیدگاه همواره پرسنل پاراکلینیک و بالاخص شاغلین آزمایشگاه های بالینی – مظلوم واقع شده و حق و حقوقشان نادیده گرفته می شود. به طوری که حداقل امتیازات و دریافتی درمانی را دارند و هیچ مرجع نظام مندی پاسخگوی مطالبات آن ها نیست. یکی از این مطالبات برقراری فوق العاده خاص کادر درمان هست که ظاهرا وزارت خانه در این مورد هم پرسنل آزمایشگاه را فاکتور گرفته است. همیشه در حاشیه بودن و نادیده گرفته شدن با وجود کار بسیار سخت و پر مخاطره با کشیک های پی در پی و پر مسئولیت خصوصا در قبال بیماران بد حالی که مرگ و زندگیشان وابسته به گزارش آزمایشگاه هست قطعا ناامید کننده و یاس آور است.

*لیلا بدیعی کارشناس مسئول امور آزمایشگاه های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز :

از اهم برنامه های واحد امور آزمایشگاه های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تشکیل شبکه آزمایشگاهی بهداشت با پشتوانه قانونی استناد به بند هشت سیاست های کلی سلامت، ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) با رویکرد عدالت در سلامت (افزایش دسترسی به خدمات آزمایشگاهی) و ارتقا کارآیی و بهره وری در ارائه خدمات آزمایشگاهی استوار می باشد. همچنین تجمیع منابع و ایجاد شبکه آزمایشگاهی با سطح بندی خدمات و استفاده از سیستم ارجاع بین آزمایشگاهی بهترین راهکار همراهی با اجرای برنامه پزشک خانواده می باشد و ما همه سعی خودمان را در این خصوص می کنیم.

 از دستاوردهای مورد انتظار از تشکيل شبکه آزمايشگاهی به افزایش بهره ‌وری و به تبع آن تاب آوری آزمايشگاه در شرايط نامساعد اقتصادی از طريق تجميع، جابجايی يا بازآرايی منابع (تجهیزات، منابع انسانی، اعتبارات بودجه‌ای و منابع فیزیکی) که سبب استفاده بهينه از منابع موجود، کاهش قیمت تمام شده خدمات و ارتقاء کیفیت نتايج آزمايشگاهی می شود می توان اشاره کرد. در مورد چالش های آزمایشگاه ها در این حوزه نیز می توان به این موارد اشاره کرد :

عدم ابلاغ تشکیلات جدید امور آزمایشگاه های معاونت بهداشتی در راستای ایجاد شبکه آزمایشگاهی تشخیص مولکولی و تجویز بی رویه  آزمایشات توسط پزشکان و افزایش هزینه های خدمات آزمایشگاهی.

*دکتر سهند محمدزاده مدیر امور آزمایشگاه‌های معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز:

شایع ترین مشکل در این حوزه همان بحث منابع مالی و موارد مربوط به تهیه کیت و تجهیزات آزمایشگاهی به خصوص در بخش خصوصی است. آزمایشگاهی که بخواهد اداره شود و با کیفیت به مردم خدمات ارایه دهد، باید حقوق و دستمزد پرسنل را با توجه به افزایش ها بدهد  و در عین حال کیت های باکیفیت را با وجود نوسانات ارز با قیمت های بالا تهیه نماید که در شرایط کنونی این مشکلات باعث شده درآمد و هزینه های برخی آزمایشگاه ها همخوانی نداشته باشد و این مسئله می تواند بر کیفیت اثر بگذارد. اگر چه این وضعیت تا کنون بر کیفیت ازمایشگاه ها در فارس تاثیر منفی نگذاشته و فعالان خود را تطبیق داده اند. مسئله دیگر این است در حالی که سالی یک بار تعرفه ها اضافه می شود، اما آزمایشگاه ها باید هزینه افزایش مداوم اقلام وتجهیزات مورد نیاز را طی سال به جان بخرند. در مورد بخش دولتی نیز مشکلاتی وجود دارد و با توجه به اینکه توزیع سطح آزمایش های تخصصی در کل استان برابر نیست و مثلا مردم روستا و شهرستان های کوچک از آزمایش‌های تخصصی محروم اند و به این منظور باید به مرکز استان بیایند، برای آن ها مشکلاتی را به همراه دارد.

البته در حال راه اندازی یک پروژه شبکه آزمایشگاهی هستیم که نمونه ها در مورد آزمایش های تخصصی یادشده با رعایت استانداردها از شهرستان انتقال می یابد. در این باره آزمایشگاه مرجع ما بیمارستان شهید فقیهی و نمازی است و فعلا به صورت پایلوت در شیراز و  قطب های استان ها از جمله مرودشت، داراب، فیروزآباد، لامرد، آباده و نی ریز همین امسال اجرا می شود.

یکی دیگر از چالش های ما در زمینه کنترل کیفی این  است که ۳۳۰ آزمایشگاه خصوصی، دولتی و درمانگاهی تحت نظارت معاونت درمان هستند که مراجعه مداوم حضوری به منظور نظارت سخت است و در این خصوص هم یک سیستم برخط کنترل کیفی به منظور کاهش ضریب خطا  در نتایج آزمایش ها راه اندازی کرده ایم که به صورت هماهنگ و از طریق سامانه در آزمایشگاه ها انجام ‌می شود. همچنین با توجه به اهمیت نظرات مراجعان به آزمایشگاه ها، مردم استان در صورت مشاهده تخلف و یا مشکلی در نتایج آزمایش ها می توانند مورد را به 190 و یا کتبی و حضوری اطلاع دهند.