نیوشای درد

سهیلا رفیعی نژاد-«خبرجنوب»/ اگر چه اهمیت نقش مشاور و روانشناس در بهبود کیفیت زندگی زوج ها و کاهش اختلافات خانواده ها و مسایل بین فردی و تعاملات کاری بسیار موثر است، اما همچنان عده ای که کم هم نیستند حتی سالی یکبار هم طرف این قبیل خدمات نمی روند.  البته این نوع رفتار دلایل مختلفی دارد و برخی به دلیل عدم توان مالی و بی توجهی بیمه ها به پوشش این خدمات، یا قرار داشتن خدمات روانشناختی در اولویت های دست چندم زندگی و از همه بدتر به دلیل اینکه عده ای بخصوص مردان خود را آگاه تر و متخصص تر از مشاور و به عبارتی عقل کل می دانند، از روانشناس و مشاور بهره ای نمی برند.

یکی از مسایل مهم در این حوزه تعرفه ها است، به نحوی که قیمتها برای روانشناسان کمتر از وقتی است که برای مراجعه کننده می گذارند و از سوی دیگر این مبالغ برای مردم عادی بالاتر از توان مالی شان می باشد.    

استاد دانشگاه و عضو نظام روانشناسی و مشاوره فارس در این خصوص و به مناسبت روز روانشناس و مشاور به «خبرجنوب» می گوید: تعرفه ها ناواقعی است و مبالغ تعیین شده به هیچ وجه با توجه به هزینه هایی از جمله اجاره دفتر مشاوره و مالیات و این قبیل همخوانی ندارد. دکتر علیرضا فیلی اضافه می کند: اگر بخواهیم این مبالغ را با ویزیت یک پزشک مقایسه کنیم، یک پزشک برای بیمار 3 تا 5 دقیه وقت می گذارد و بالای 200 هزار تومان ویزیت می گیرد اما مشاور و یا روانشناس بیشتر از 5 برابر یک ویزیت پزشک برای فقط یک نفر وقت می گذارد اما اگر مدرک او دکترا باشد حدود 400 هزار تومان دریافت می کند و البته این میزان مثلا اگر مشاوری 15 سال و بیشتر سابقه داشته باشد 15 درصد اضافه می شود. او می گوید: این در حالی است که روانشناس انرژی روانی بالایی را در یک جلسه صرف می کند و گاهی مراجع به اصطلاح بر روی فرد استفراغ روانی می کند و با این وجود برخی به دلیل عدم آگاهی از انرژی که فرد صرف می کند از بالابودن تعرفه ها حرف می زنند.

این دکترای روانشناسی بالینی عنوان می کند: این در حالیست که برخی برای زیبایی ظاهری از جمله کاشت ناخن و خدمات دیگری از جمله رنگ مو به راحتی ماهانه هزینه های بسیاری می کنند و همچنین هزینه عمل بینی و این قبیل را می پردازند؛ اما وقتی پای هزینه برای سلامت روان شان می رسد لنگ می زنند. فیلی یکی از علت های وضعیت استفاده مردم استان از خدمات روانشناختی را قرار گرفتن این امر در اولویت دست چندم می داند، که البته نشان از بی توجهی به ارتقای سلامت روان و حتی حفظ آن است.

او در ادامه با اشاره به مشکلات روانشناسان می گوید: یکی از مشکلات عمده روانشناسی کشور، بلاتکلیفی شورای مرکزی نظام روانشناسی است که دود این وضعیت به چشم روانشناسان استان هم رفته است و خواستار این هستیم که سریعتر رسیدگی شود. فیلی تصریح می کند: چرا که با این شرایط نه شورای قبلی و نه شورای جدید می تواند کارکند و استان ها هم بلاتکلیف شده اند و امیدواریم قوه قضاییه و دیوان عدالت اداری رای نهایی را زودتر اعلام نماید.

این عضو نظام روانشناسی و مشاوره استان تعلق نگرفتن بودجه از سوی نظام روانشناسی کشور به استانها از جمله فارس را از دیگر مسایل این حوزه می داند که همین مسئله دست آنها را برای فعالیت های قابل توجه و گسترده استانی بسته است. فیلی در ادامه با اشاره به ورود برخی افراد نامرتبط به حوزه مشاوره در فارس نیز می گوید: متاسفانه در برخی مناطق شهر از جمله معالی آباد افرادی تابلو زده اند و حتی مشاور تخصصی تحصیلی می دهند، در حالیکه صلاحیت قانونی ندارند و در رشته های نامربوط حتی دانشجو هستند و این قبیل افراد متخلف هستند. او اضافه می کند: در عین حال حداقل مدرک لازم برای مشاوره کارشناسی ارشد روانشناسی و مشاوره و داشتن پروانه فعالیت است و رشته های غیر مرتبط و یا کارشناسان روانشناسی اجازه فعالیت در این حوزه ها و از جمله مشاوره تحصیلی را ندارند. مراجعین علاوه بر نصب پروانه فعالیت باید به تابلو زیر نظر نظام روانشناسی و یا بهزیستی هم توجه کنند. فیلی همچنین می گوید:

ما در رابطه با مشاوره از طریق فضای مجازی هنوز قانونی نداریم؛ اما از بعد کرونا مشاوره در فضای مجازی هم گسترش پیدا کرده است و کسانی که از این طریق مشاوره می گیرند تحقیق کنند و حداقل یکبار مراجعه حضوری داشته باشند و یا تصویر پروانه را درخواست نمایند و یا نسبت به صلاحیت روانشناس از نظام روانشناسی استعلام بگیرند. در این خصوص مشاوره در پارک  ها و هتل ها و این قبیل اماکن ممنوع است و مردم در این خصوص هم مراقب باشند.

او اضافه می کند: در حال حاضر بیش از 200 مشاور و روانشناس در فارس فعالیت می کنند که به زودی این میزان با توجه به پروانه های در حال صدور، افزایش می یابد. این استاد دانشگاه و عضو نظام روانشناسی در مورد برخی از مشاوران که به طور مستقیم به مراجعان خود پیشنهاد طلاق می دهند نیز می گوید: ما در حوزه روانشناسی به هیچ وجه پیشنهاد مستقیم برای طلاق یا ازدواج نداریم و اگر فردی به عنوان مشاور اقدام به آن نماید، دچار خطای تخصصی شده است. در این باره روانشناس باید مراجعان را طوری هدایت کنند تا زوجین بینش پیدا کنند و در نگاه اولیه بازسازی زندگی اهمیت دارد. در واقع طلاق آخرین راه و به نوعی فرار از مشکلات است.

فیلی همچنین در ادامه در خصوص برخی مشاوره های غیر تخصصی و آسیب آن به این حوزه نیز می گوید: ارائه خدمات نامطلوب باعث بی اعتمادی مردم می شود؛ در این باره صرفا داشتن تحصیلات مربوط و پراونه هم ملاک نیست و فعالان این حوزه باید دایم در حال آموزش باشند.  این عضو نظام روانشناسی و مشاوره اضافه می کند: علاوه بر آموزش های بروز، نظارت بر فعالان این حوزه نیز ضروری است که در هر دو زمینه در فارس ضعیف هستیم.

استاد تمام بخش روانشناسی بالینی دانشگاه شیراز نیز با اشاره به مهمترین معضلاتی که حوزه روانشناسی و مشاوره را تهدید می کند، فعالیت افراد بدون صلاحیت را در این حوزه در استان نگران کننده می داند.

دکتر چنگیز رحیمی می گوید: کسانی هستند که صلاحیت کافی را برای انجام این کار ندارند و برخی حتی شاید مدرک هم داشته باشند اما صلاحیت مشاوره دادن به مردم را ندارند. چرا که آموزش های علمی لازم  را ندیده اند اما موفق شده اند به هر نحوی پروانه فعالیت بگیرند. این استاد تمام دانشگاه شیراز در ادامه به نگرانی های دیگری در حوزه ارائه خدمات روانشناختی به مردم اشاره می کند و می گوید: بدتر از همه این است که در دوران کرونا و پس از آن مشاوره های آنلاین اضافه شده است و در مواردی افرادی آن‌ور خط هستند که حتی شاید مشاور نباشند و متاسفانه به دلیل تبلیغات آنها در فضای مجازی مردم اعتماد می کنند و خیلی ها به هیچ وجه صلاحیت اینکار را ندارند و اما مردم به صرف راه انداختن یک سایت اعتماد می کنند. رحیمی تاکید می کند که مردم مراقب باشند، چرا که بسیاری از این افراد که آنلاین خدمت می دهند، به مشاوره به چشم یک گپ و گفت معمولی نگاه می کنند و بیشتر از این هم بلد نیستند و ممکن است حتی روانشناس هم نباشند؛ برخی هم مدرک دارند اما آموزش های لازم را ندیده و پروانه فعالیت ندارند. او اضافه می کند: افراد یادشده می توانند به شدت به سلامت روان مردم آسیب بزنند و به اختلافات خانودگی هم دامن بزنند.                                                                                                   

دکتر حسن مختارپور دکترای روانشناسی بالینی و متخصص در امور اعتیاد و اختلالات بالینی نیز با اشاره به اینکه هنوز برخی روان و اجزای آن را نمی شناسند و به همین دلیل از تشخیص و ترمیم وضعیت بیمار عاجز هستند عنوان می کند: متاسفانه برخی هنوز روان را نمی شناسند و حتی آن را به رسمیت نمی شناسند! همین باعث شده که به عنوان بیمار در بیان علایم خود و به عنوان مشاور در تشخیص مطلوب دچار مشکلاتی شوند.

دکتر حسن مختارپور می گوید: معتقدم هر سیستمی که خلق شده به دنبال تعادل می گردد و با همین دیدگاه معمولا زمانی که بیماران در حوزه روان مشکل پیدا می کنند تعادل شان به هم خورده است و در این خصوص اول باید با شناخت کامل نسبت به روان و اجزای آن، علتی که باعث به هم خوردن تعادل شده را تشخیص داد و پس از آن به دنبال ترمیم بود. این دکترای روانشناسی بالینی به «خبرجنوب» عنوان می کند: معتقدم افراد هنگامی که تعادل شان به هم می خورد به دلیل عدم آشنایی با روان خود و مشکل بوجود آمده سراغ جایگزین هایی به زعم خودشان برای رسیدن به تعادل می روند که این جایگزین ها  می تواند به شکل عکس العمل ها و  یا رفتارهایی از جمله رفتن به سراغ مواد مخدر، سیگار، خیانت و... بروز یابد و از آنجا که در این روند یک چیزی سر جای خود قرار ندارند، پس از مدتی فرد مثلا از مواد و یا آن چیزی که جایگزین کرده خسته می شود و سراغ جایگزین دیگری می رود و این دور باطل ممکن است بارها و بارها تکرار شود؛ به حدی که حتی فرد به مرحله خودکشی و یا افکار آن برسد.

مختارزاده می گوید: به همین دلیل معتقدم عدم آشنایی لازم  با روان و اجزای آن چه از سوی مردم، چه مسوولان و حتی برخی مشاوران  یکی از مشکلات عمده حوزه روانشناسی است که با آموزش ها و سیاست های لازم از سوی دانشگاهها و سیاستگذاران در استان و کشور باید بیشتر از وضع موجود به آن پرداخته شود.