تبعات چسبنده یک ویروس

سهیلا رفیعی نژاد/ هنوز هم اسپری الکل را  بر روی دست هایش خالی می کند و هر روز چندین و چند بار دست هایش را به شدت می شوید. وقتی وارد خانه می شود به حدی احساس آلودگی دارد که باید دوش بگیرد، اگر چه دیگر مثل آغاز کرونا لباس های بیرون از خانه را هر روز در ماشین برای شستن نمی اندازد. این رفتارهای عجیب وغریب ادامه دار اطرافیان و همکاران او را هم خسته کرده است. حساسیت او نسبت به کرونا به حدی است که وقتی در خودروی شخصی خودش به تنهایی به سر می برد هم ماسک می زند. از این دست افراد در جامعه بسیارند و حتی برخی به این وسواس های بهداشتی حرص در بیار خود افتخار هم می کنند. علاوه بر وسواس، عوارض دیگری مانند ریزش موها و یا اختلالات بویایی و چشایی نیز در برخی با وجود گذشت یک سال هنوز مانده است. یک خانم 45 ساله که آبان ماه سال 99 در اوج شیوع کرونا دچار این بیماری شد در این باره گفت: با وجود این که یک سال از ابتلای من به کرونا می گذرد، هنوز وضعیت بویایی ام عادی نشده و کماکان بوهایی مانند سیر و پیاز برایم نامطبوع است و حتی در خوردن غذاهایی که با گوشت است، دچار مشکلاتی هستم.

خورشیدی افزود: اگر چه از قبل بهتر شده ام اما هنوز به زندگی عادی ام برنگشته ام و برای خوردن برخی غذاها و یا حس برخی بوها با مشکلات بسیاری مواجه ام و گاهی آن قدر این وضعیت نامطلوب است که به سرعت باید از آن فضا دور شوم.

خانم دیگری که 35 سال دارد نیز از وسواس های بهداشتی خود گله مند است، نیز گفت: خودم هم حس می کنم که چقدر وسواس شده ام  و اعضای خانواده را هم اذیت می کنم اما واقعاً عادت هایی مانند الکل زدن به کیف و موبایل و دست هایم را نمی توانم کنار بگذارم. 

این قبیل افراد کم نیستند و اگر چه رعایت بهداشت اهمیت به سزایی در حفظ سلامتی دارد اما برخی به صورت بیمار گونه این امر را دنبال می کنند و این مسأله به نوعی در تعاملات شان نیز بی تأثیر نبوده است.  

یک متخصص بیماری های عفونی که از آغاز شیوع کرونا بیماران بسیاری را در شیراز ویزیت کرده در این باره گفت: بیشترین عوارض مربوط به کرونا که بین مراجعه کنندگان مشاهده می شود، ترس های بعد از کرونا است.

دکتر امیر رودگری افزود: این یک عارضه عصبی است و نگرانی و ترس های بعد از بیماری کرونا اگر چه در بسیاری هم با وجود این که چند بار به این بیماری مبتلا شده اند از بین رفته اما نسبتاً شایع است و بین مراجعان ما دیده می شود.

این متخصص بیماری های عفونی تصریح کرد: در این باره حتی برخی چند ماه قبل و حتی یک سال پیش کرونا گرفته اند اما همچنان این ترس باقی مانده است و به همین دلیل گاهی بی خوابی دارند و برخی شب ها از ترس این که بر اثر کرونا خفه نشوند نمی خوابند و یا از خواب می پرند.

رودگری گفت: چنین افرادی اول باید به متخصص بیماری های عفونی مراجعه کنند تا بررسی اولیه بر روی آن ها انجام شود چرا که برخی هنوز خشکی ریه دارند و باید مشکلات شان را پیگیری کنند و درمان دارویی داشته باشند.

وی افزود: در مورد این قبیل افراد نیاز به کمک متخصص عفونی و روان شناس است و در مرحله بعدی که متخصص عفونی نسبت به درمان کامل بیمار دچار عوارض مطمئن شد، به منظور حل ترس های یاد شده باید به روان شناس ارجاع داه شوند.

رودگری عنوان کرد: مشکلات بویایی ناشی از کرونا بر خلاف تصور برخی، قابل درمان است و افرادی که هنوز با وجود گذشت مدتی از ابتلای آن ها به کرونا، درگیر عوارضی مانند بویایی پریشی و این قبیل موارد هستند باید به متخصص عفونی و دیگر پزشکان مربوط مراجعه کنند.

این متخصص بیماری های عفونی گفت: البته هنوز هم مراجعانی داریم که به تازگی مبتلا به کرونا شده اند، اما تعداد آن ها بسیار کم است. در خصوص زدن یا نزدن ماسک، مردم می توانند در فضای باز ماسک نزنند اما توصیه ما همچنان استفاده از ماسک در فضاهای سر بسته است.

رئیس نظام روان شناسی و مشاوره فارس نیز عنوان کرد: از آغاز شیوع کرونا تا کنون تعداد وسواسی ها در فارس افزایش یافته است، اگر چه آمار دقیقی از میزان این افزایش در دست نیست اما شواهد نشانگر تأثیر شیوع کرونا بر این قضیه دارد. دکتر علیرضا فیلی گفت: به دلیل اضطراب و ترس از بیمار شدن وسواس در این دوران در استان افزایش یافته و کسانی که از قبل وسواسی بودند هم دچار وسواس شدیدتری نسبت به قبل شده اند.

این استاد دانشگاه افزود: اگر چه اضطراب ناشی از ابتلا  به کرونا نسبت به دوره های اوج کرونا بسیار کمتر شده اما وسواس آن هنوز در برخی افراد مانده است.

فیلی تصریح کرد: انتظار می رود این افراد برای بازگشت به حالت معمولی قبل کرونا، برنامه ریزی کنند و انجام فعالیت هایی  را جدی بگیرند.

این روان شناس گفت: در این باره مردم در مواردی که مشکل دارند می بایست برای بهداشت خود برنامه ریزی کنند و تدریجاً رفتارهای نامطلوب را کنار بگذارند. 

فیلی تصریح کرد: در این امر باید از مکانیزم مواجهه و یا حساسیت زدایی استفاده کنند. به این نحو که با وجود لمس اشیایی که به نظرشان کثیف می آید، دائم نسبت به شستن دست اقدام نکنند و به عبارتی مثلاً اگر در دوران کرونا 10 بار دست را می شستند، این میزان را حتی در هنگام مواجهه با اشیاء کاهش دهند. 

این دکترای روان شناسی گفت: افرادی که بر اثر کرونا دچار وسواس شدید تری شده اند، اگر این روش را به کار ببرند و نتوانند وضعیت خود را بهبود بخشند حتماً باید برای درمان به موقع به روان شناس مراجعه کنند.

فیلی افزود: در چند ماه اخیر مراجعانی داریم که بر اثر عدم رفع وسواس های کرونایی به ما مراجعه کرده اند و در این باره روش های درمانی مختلفی وجود دارد اما مسأله مهم این است که در صورت عدم درمان به موقع این اختلال (وسواس) می تواند افزایش یابد و حتی به موارد دیگر تعمیم پیدا کند. هر قدر هم  این بیماری کهنه تر گردد، درمان آن سخت تر می شود.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: به طور کلی ریشه وسواس، اضطراب است و ممکن است علت این بیماری حتی در شرایط فعلی کرونا نباشد و عوامل فشارزای دیگری خود را با وسواس نشان داده باشد.

فیلی گفت: اختلافات زناشویی، مشکلات دیگر با اعضای خانواده  و ... می تواند باعث بروز اختلال وسواس شود. وسواس یک وسیله ای برای دور کردن مشکلاتی است که فرد درگیرشان است اما نمی تواند آن ها را حل کند، به نحوی که این تبدیل به وسواس می شود و در عین حال نه تنها مشکل قبلی برطرف نمی  گردد حتی مضاعف هم می شود.

رئیس نظام روان شناسی و مشاوره همچنین بیان کرد: افرادی که والدین شان شخصیت وسواس دارند، احتمال دارد فرزندانشان هم وسواس شوند و به طور کلی هر وقت به خاطر یک مسأله ای در روابط شغلی، خانوادگی و اجتماعی مان دچار مشکل شویم آن طرز فکرمان اختلال است و اگر کسی به بهانه تمیزی در تعامل با فرزند، همسر و یا همکار دچار مشکل شود باید فکری به حال این وضع خود کند. در واقع تمیزی وسواس گونه جای افتخار ندارد و بر خلاف تصور برخی، نوعی اختلال است که باید درمان شود.

این دکترای روان شناسی از افرادی که دچار اختلالات ناشی از کرونا هستند خواست با روان درمانگرها مشورت کنند و این کار را به تأخیر نیاندازند تا درمان شان پیچیده نشود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز درخصوص عارضه شایع ریزش مو بر اثر  کرونا، گفت: ریزش مو بعد از همه بیماری های شدید تب دار اتفاق می افتد، این مسأله بیشتر به خاطر شوکی که به پیاز موها وارد می شود است. در مورد کرونا نیز تب و التهاب زیاد در بدن باعث ریزش موها  می شود.

دکتر مهدی قهار ترس تصریح کرد: در مورد افرادی که به کرونا مبتلا می شوند به پیاز مو شوک وارد می شود و فاز رشد موها تغییر می کند و 3 تا 5 ماه بعد از این که افراد مبتلا  به کرونا شدند دچار عارضه ریزش مو می شوند. به نحوی که هر قدر شدت بیماری بیشتر بوده، ریزش مو هم بیشتر مشاهده می گردد.

این متخصص بیماری های پوست و مو افزود: افرادی که بر اثر کرونا دچار ریزش مو شده اند، نباید نگران باشند، چرا که پیاز موهای آن ها حفظ گردیده وتخریب نشده و ساقه موهای آن ها می ریزد.

قهار ترس در خصوص راهکارهای کاهش ریزش مو در این افراد نیز بیان کرد: به این افراد توصیه می کنیم آرامش خود را حفظ کنند  و به خصوص خانم ها  یک ماه از قرص های آهن، فولیک اسید، مولتی ویتامین و ویتامین B استفاده نمایند. اگر ریزش مو ادامه دار و شدت داشت می توانند به متخصص پوست و مو مراجعه کنند.

 به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز خارج از بررسی ریزش مو ناشی از عوارض کرونایی، در حالت معمول ریزش روزانه 100 نخ مو  برای همه افراد طبیعی است و جای نگرانی ندارد.