فریاد فرش بر عرش

فاطمه ایزدی - «خبرجنوب»/ هنوز هم زنانی هستند که نان از هنر خویش می خورند و با نقشه خوانی آهنگین، دل به بافتن قالی می دهند. مردان و زنان قالیباف، سالهاست که با نفس های گرفته و دست های پینه بسته، هنر مورثی پدر و مادربزرگ هایشان را زنده نگه داشته اند. بسیاری از آنها از نوجوانی و حتی کودکی، پشت دارهای قالی بزرگ شده اند و قالی بافی، هنر آنها و منبع درآمدی برای کوچک نشدن سفره هایشان است. فرش دستباف، هنر دست کسانی است که با طرح های ترکمن، اسلیمی، افشان و الگوهای دیگر، رنگ می بافند و رج می زنند اما مسئله این است رنجی که آنها چند هزار سال به دوش کشیده اند دیده نمی شود و فعالان این حوزه با مشکلات زیادی مواجه هستند.

فرش دستباف اگرچه می تواند نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص داخلی و نیز ارزآوری و رشد صادرات غیر‌نفتی داشته باشد اما در طول سال‌های اخیر برخی مشکلات و موانع باعث شده بازار صادرات و خرید و فروش آن بی‌‌رونق شود. کساد، بی رونقی و ورشکستگی، سهم بسیاری از فروشندگان و فعالان حوزه فرش دستباف است و شرایط خاص بین‌المللی هم درهای صادرات را بر روی این کالا بسته است. وضعیت دشوار بانکی، ضرورت بازگرداندن ارز و قوانین دست و پاگیر، افزایش نرخ حمل ‌‌و نقل و قیمت مواد اولیه و کاهش تقاضا نیز مواردی است که خرید فرش دستباف ایرانی را که تقاضای زیادی در همه کشورهای دنیا داشته از چشم انداخته است.

کارشناسان معتقد هستند ‌به علت نبود تبلیغ و بازارسازی مناسب، بازارهای اروپایی را تقریبا از دست داده‌ایم و این نیاز به‌شدت احساس می‌شود که دوباره موج تبلیغات و جریان‌سازی برای احیای فرش ایرانی ایجاد شود. مسعود سپهرزاد، یکی از فعالان حوزه فرش بر این باور است که میل به خرید فرش ماشینی در اکثر کشورهای جهان افزایش پیدا کرده که آن هم به دلیل استفاده از روبات در بافت فرش‌های دستباف در هند و پاکستان است. به گفته او در کشور هند، فرش‌ها روبات ‌بافت هستند، یعنی دستگاه‌هایی دارند که به جای نیروی انسانی، گره می‌زند و مراحل بافت را سریع‌تر انجام می‌دهد. او یکی از مشکلات صنعت فرش ایران را کپی کردن صنعت فرش هند و پاکستان از نقشه‌های فرش ایرانی دانسته و تاکید کرده که ‌فرش کپی شده از نقشه و رنگ فرش دستباف ما به نصف قیمت با نخ طبیعی و روبات‌ بافت به فروش می‌رسد. بر همین اساس است که کارشناسان و فعالان حوزه فرش اصرار دارند که مرکز ملی فرش به جای برگزاری نمایشگاه در سطح شهرها، رنگ و نقشه‌های ایرانی را ثبت جهانی کنند.

در هر حال این روزها مشکلات زیادی دامن فرش را گرفته و آن طور که علی اصغر مصطفوی، عضو میز توسعه صادرات و صنایع دستی استان فارس نیز به «خبرجنوب» می گوید عدم بیمه بافنده ها، پرداخت دستمزد پایین، احیا نکردن نقشه های قدیمی و نبود بازار صادراتی، مهمترین مشکلاتی هستند که فعالان فرش دستباف در فارس با آن دست و پنجه نرم می کنند.

عضو کارگروه فرش استان فارس، دلیل بسته بودن درهای صادرات را در تحریم و عدم بازاریابی مناسب جستجو کرد و توضیح داد که با صادرات فرش ایران، قشقایی و عشایری فارس به کشورهای دیگر می توان به بهبود وضعیت در این حوزه امیدوار شد.

مصطفوی با بیان اینکه پای برخی فرش های ایرانی به صورت غیرمستقیم توسط دلال ها به کشورهایی همچون آمریکا باز می شود، اذعان داشت که این موضوع به تولیدکنندگان فرش آسیب می زند.  این فعال حوزه فرش با بیان اینکه مسئولین فارس به فرش به عنوان یک کالای لوکس و لاکچری نگاه می کنند، اذعان داشت که 150 هزار نفر در استان، فعال حوزه فرش دستباف هستند که در صورت مرتفع شدن مشکلات، اتفاق خوبی رقم خواهد خورد.  مصطفوی با تاکید بر اینکه 90 درصد از بافندگان فرش دستباف در استان، بانو هستند عنوان کرد که 70 درصد از این جمعیت، بیمه نیستند و به دلیل شغل خود به مشکلات ریوی و بیماری هایی همچون سل یا آسم مبتلا شده اند و بر همین اساس، نیاز است مسئولان و متولیان امر برای بردن آنها زیر چتر بیمه تلاش کنند.

فرش دستباف، اصالت و میراث گرانبهایی است که باید ماندگار شود و مسئولان نباید اجازه دهند این کالا به نام کشورهای دیگر توسط دلالان، رهسپار اروپا و آمریکا شود. رفع موانع صادراتی و ریختن آب بر آتش تولیدکنندگان و بافندگان نیز می تواند نقطه امیدی برای فعالان این حوزه باشد.