سهیلا رفیعی نژاد-«خبرجنوب»/ اگر چه بارها و بارها بر ازدواج جوانان از سوی گروههای مختلف اجتماعی، مذهبی و سیاسی تاکید می شود، اما تامین زیرساختهای رفتن زیریک سقف انگار به فراموشی سپرده شده است. در واقع برخی مسوولان فقط در حد حرف به مقوله ازدواج اهمیت می دهند و وقتی  پای عمل به میان می آید خبری از داشتن یک برنامه منظم کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در این باره  نیست که نیست! این وضعیت به نحوی نامطلوب است که به گفته برخی جامعه شناسان و روانشناسان بی توجهی به رفع موانع ازدواج میزان آمارهای آن را روز به روز در کشور واز جمله فارس بحرانی تر می کند.

یکی دیگر از مباحث قابل تامل در این مقوله شکل گیری برخی روابط بی پایه و اساس قبل از ازدواج می باشد، که علاوه بر بروز آسیب های اجتماعی بر کاهش ازدواج نیز تاثیر گذاشته است و بسیاری از روانشناسان نسبت به ترویج این گونه روابط هشدار داده اند. درعین حال دلایل متعددی بر میزان کاهش ازدواج طی این سالها موثر بوده است، که از سوی مسوولان و سیاستگذاران به صورت علمی و نه به شکل برنامه های مقطعی باید پیگیری شود.

 آمار کاهش ازدواج در فارس طی چند سال اخیر نیز گویای نگرانی روانشناسان و جامعه شناسان میباشد. مدیر کل ثبت احوال فارس در این خصوص به «خبرجنوب» می گوید: طبق آمارهای موجود میزان ازدواج در دو ماهه اول امسال 4 هزار و 220 واقعه بوده است. سید عباس هاشمی اضافه می کند:

همین آمار در دو ماهه  اول سال 1402 ، 4 هزار و 883  مورد گزارش شده که پس از بررسی نشانگر 13 و 6 دهم کاهش میزان ازدواج امسال نسبت به مدت مشابه در سال قبل در استان می باشد.

او می گوید: آمار ازدواج در سال 1401 ، 28 هزار و 857 واقعه و در  سال 1402نیز 25 هزار و 166 واقعه بوده که نسبت به سال 1401 ، 12 و 8 دهم درصد کاهش داشته  است . هاشمی در ادامه در پاسخ به سووال خبرنگار ما در خصوص وضعیت سن ازدواج در این سالها نیز تصریح می کند: میانگین سن ازدواج مردان در فارس در سال  1401، 29 سال بوده و این شاخص در سال 1402  به 32 سال رسیده است . او می گوید: همچنین میانگین سن ازدواج برای زنان استان در سال 1401 ، 25 سالگی بوده  که در سال 1402  به 27 سالگی رسیده  که این نشانگر بالا رفتن سن ازدواج می باشد.

حجم بالای تورم جرات ازدواج را از جوانان گرفته است

اما استاد دانشگاه و دکترای روانشناسی بالینی ضمن ابراز نگرانی از عدم تمایل جوانان به ازدواج به بررسی دلایل این وضعیت بحرانی می پردازد.

 دکتر علیرضا فیلی در گفت و گو با «خبرجنوب» می گوید: معتقدم مسایل اقتصادی مهمترین و اولین عامل عدم تمایل جوانان کشور و از جمله فارس به ازدواج است. او تصریح می کند: واقعا وضعیت اقتصادی به نحوی است که ازدواج حتی برای جوانانی که اعتقاد و تمایل به آن دارند به غولی تبدیل شده است.

فیلی می گوید: از آنجا که درصد قابل توجهی از جوانان شغل درست و حسابی ندارند و در عین حال وضعیت اقتصادی و حجم بالای تورم و اطرافیان را هم می بینند، جرات قبول کردن مسوولیت یک خانواده را ندارند.

این عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور فارس اضافه می کند: این وضعیت به نحوی نامطلوب است که حتی کسانی که اعتقاد به ازدواج دارند و  یا افرادی که طرف مقابل را هم انتخاب کرده اند، می ترسند وارد مقوله ازدواج و زندگی زیر یک سقف بشوند. فیلی در ادامه می گوید: سهولت رابطه های قبل از ازدواج یکی دیگر از دلایل عدم و یا کاهش تمایل جوانان در این باره است؛ به نحوی که این قبیل افراد وقتی می بینند نیازهای آنها بدون اینکه زیر بار مسوولیت بروند تامین می شود، دیگر تن به ازدواج رسمی نمی دهند.  او تصریح می کند:

این وضعیت که متاسفانه ترویج هم یافته، قطعا یک آسیب اجتماعی است و به انسجام خانواده آسیب می زند و آسیب های روانی جبران ناپذیری را هم به دنبال دارد. در واقع افرادی که خارج ازچارچوب ازدواج با هم رابطه دارند اگر چه وابستگی های عاطفی داشته، اما  تعهد چندانی نسبت به همدیگر ندارند و ممکن است به هر دلیلی از هم جدا شوند و آسیب های روانی را نیز تجربه کنند.

این استاد دانشگاه می گوید: به این مقوله می توان به عنوان یک آسیب جدی اجتماعی نگاه کرد، که در استان فارس و شیراز هم این قضیه کمتر از جاهای دیگر کشور نیست و حتی در شیراز از برخی شهرها بیشتر دیده می شود.

او تصریح می کند: اینگونه روابط می تواند به انگیزه ازدواج آسیب جدی بزند و از سوی دیگر چون در ازدواج فرزند آوری نیز مطرح است اما در روابط قبل ازدواج نه، از بعدفرزند آوری و افزایش جمعیت نیز می تواند هشدار دهنده باشد.

این دکترای روانشناسی بالینی می گوید: معتقدم آسیب های اینگونه روابط برای خانمها بیشتر است و موارد بسیاری به ما مراجعه می کنند که در این وضعیت بلاتکلیف قرار دارند چرا که برخی آقایان در آغاز ورود به این روابط قول ازدواج می دهند و اما بعد زیر قول خود می زنند!

فیلی می گوید: از آنجا که برخی هدف از اینگونه روابط را شناخت قبل از ازدواج و یا مهلت برای فراهم شدن شرایط لازم قید می کنند، به خانمها پیشنهاد می دهم  این مدت زمان را حداکثر 6 ماه تعیین کنند و در صورت لزوم طولانی تر شدن این مدت زمان، حداقل وارد یک رابطه نیمه رسمی و نامزدی گردند. این استاد دانشگاه در ادامه بررسی دلایل کاهش تمایل برای ازدواج عنوان می کند: آمار بالای اختلافات زناشویی و طلاق را نیز به عنوان سومین عامل اصلی می توان شمرد؛ چرا که وقتی جوانان زوج های دچار اختلافی که فقط بعد از یکی دو سال روانه دادگاه می شوند را می بینند، با خود فکر می کنند خود را به دردسر نیاندازیم!

دکترفیلی مسایلی مانند برخی فیلم های ماهواره ای، شبکه های مجازی و الگوهای غلطی که در شبکه های  اجتماعی و اینستاگرامی ترویج داده می شود را نیز از دیگر مسایل مرتبط با مقوله یادشده می داند.

این دکترای روانشناسی بالینی اضافه می کند: معتقدم یکی دیگر از عوامل آسیب کاهش ازدواج ها در فارس این است که در جامعه آموزش های پیش از ازدواج و مهارت های زناشویی را یاد نداده ایم. دکتر فیلی می گوید: الگوها تغییر کرده و سبک سنتی روابط زناشویی برای بسیاری از جوانان قابل قبول نیست  و در عین حال سبک معماری خانه های فعلی امکان زندگی مستقل در کنار خانواده را برای زوج ها نمی دهد باید به فکر تامین مسکن مناسب برای زوج ها بود .

این استاد دانشگاه می گوید: در عین حال به نظر می رسد مسوولان به اندازه حرف در عمل در زمینه ازدواج دغدغه ندارند چرا که برنامه های اصولی نمی ریزند. در این باره اگر بخواهیم آمار  ازدواج به روند کاهشی خود ادامه ندهد، باید به طور جدی به دنبال کاهش مشکل اشتغال و مسکن جوانان بود و کمتر در این مقوله سلیقه ای عمل کرد.

او اضافه می کند: در هر حال به منظور افزایش ازدواج باید شرایطی غیر از آنچه که هست ایجاد نمود؛ این روزها کمتر جوانی را می بینند که امید به اشتغال پایدار داشته باشد و چطور از این جوانان می توان انتظار رفتن زیر بار مسوولیت ازدواج را داشت.  دکتر فیلی می گوید: مهترین مسئله این است که دولت، مسوولان فرهنگی، اقتصادی و سیاست گذاران جامعه به منظور دستیابی به اهداف مطلوب در مقوله ازدواج بر اساس یافته های علمی عمل کنند و به جای بسنده کردن به برنامه های مقطعی، به دنبال برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت باشند. او با اشاره به فعالیت های جزیره ای ادارات در مقوله خانواده و ازدواج عنوان می کند: متاسفانه ارگان های بسیاری سالانه به دنبال جذب بودجه در این حوزه هستند اما هیچ نتیجه ای حاصل نمی شود، چرا که یک سازمان متولی توانمند درحوزه خانواده و ازدواج در جامعه نداریم.

 او می گوید: متاسفانه بودجه های حوزه خانواده و ازدواج را  مثل گوشت قربانی بین ادارات در کشور و از جمله استان پخش می کنند و بعد هم پاسخگو نیستند.

دکتر فیلی اضافه می کند: باید به دنبال برنامه های عملیاتی در این خصوص بود، وگرنه ما نمی توانیم الگوهای سنتی را به جوانان برای زندگی مشترک تحمیل نماییم. بطور مثال سبک معماری مسکن امروزه، هماهنگ و هم سو با زندگی چند خانواده در یک خانه نیست و باید به فکر تامین مسکن های ارزان برای زوج ها بود تا نسبت به ازدواج ترغیب شوند.

او می گوید: در عین حال ازدواج و خانواده یک موضوع چند عاملی است که باید این عوامل دست به دست هم دهند تا ما انتنظار داشته باشیم، میزان ازدواج ها افزایش و طلاق کاهش یابد و فرزند آوری بالا رود.

این دکترای روانشناسی بالینی در پایان در مورد برخی که ازدواج را نامطلوب و یا بی دلیل می دانند نیز عنوان می کند: این حرف را قبول ندارم و قطعا یک ازدواج سالم که بر اساس آن یک روابط عاطفی مطلوبی هم وجود داشته باشد، می تواند نقش عمده ای در سلامت روان افراد و جامعه داشته باشد. منتها مسوولین ما باید  با دقت بیشتری مشکلات این حوزه را جدی بگیرند.

 دکتر فیلی همچنین هشدار می دهد که اگر این روندی که طی سالهای اخیر در خصوص بی توجهی به موانع سر راه ازدواج وجود داشته تداوم یابد، ما دچار یک فاجعه فرهنگی اجتماعی در زمینه کاهش و عدم تمایل به ازدواج می شویم. او تصریح می کند: در این باره ما الان دچار بحران هستیم و اگر فکری به حال آن نکنیم، سالهای آینده اثرات جبران ناپذیری را خواهیم دید.