آسم در کودکان؛ پیامد سبک زندگی مدرن و راهکارهای مقابله
در چشم به هم زدنی نفس‌ها تنگ می‌شود، سرفه‌های بی‌امان آغاز می‌گردد و گویی چیزی در گلو گیر می‌کند؛ شمارش نفس‌ها بالا می‌رود، اما پس از چند دقیقه همه چیز به ظاهر عادی بازمی‌گردد؛ این ویژگی‌های بیماری آسم است که سبک زندگی ماشینی در عصر حاضر، کودکان را بیش از پیش در معرض ابتلا به آن قرار می‌دهد.
آسم به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در کودکان و بزرگسالان شناخته می‌شود؛ انواع این بیماری ریشه در عوامل مختلفی از سبک زندگی تا ژنتیک و وراثت دارد.
آمارها نشان می‌دهد حدود ۳۰۰ میلیون نفر در جهان و ۱۲ درصد از جمعیت ایران به این بیماری مبتلا هستند؛ با این حال، باورهای نادرست درباره آسم همچنان رواج دارد و رعایت نکردن توصیه‌های پزشکی می‌تواند سلامت بیماران را به خطر بیندازد.
علائم هشدار دهنده و ضرورت توجه
بروز مشکلات تنفسی، سرفه‌های مکرر، خس خس سینه و تنگی نفس از نشانه‌های ابتلا به آسم است که باید جدی گرفته شود؛ غفلت از این علائم ممکن است به تشدید بیماری و آسیب‌های جبران ناپذیر بینجامد.
سبک زندگی و نقش آن در افزایش آسم
فوق تخصص بیماری‌های آلرژی و ایمونولوژی بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در این باره می‌گوید: گرایش به زندگی آپارتمان نشینی و محدود شدن فضای بازی کودکان به محیط های بسته، تماس آنان با میکروارگانیسم‌های طبیعی را کاهش داده و خطر ابتلا به آسم را افزایش می‌دهد.
دکتر سید حسام الدین نبوی زاده، عوامل ژنتیکی و محیطی را از دلایل اصلی شیوع آسم در کودکان می‌داند و توضیح می‌دهد: اگرچه وراثت نقش مهمی در انتقال این بیماری دارد، اما عوامل محیطی در سال‌های اخیر تاثیر چشمگیری بر رشد آسم گذاشته‌اند.
سزارین و افزایش خطر ابتلا
این پزشک متخصص، افزایش نرخ سزارین را یکی از عوامل محیطی موثر می‌داند و می‌افزاید: نوزادانی که از طریق سزارین متولد می‌شوند، از عبور از کانال زایمان و مواجهه با میکروب‌های مفید محروم می‌مانند؛ این مسئله سبب رشد میکروب‌های مضر در روده و افزایش استعداد ابتلا به آلرژی می‌شود.
وی مصرف بی‌رویه شیر خشک و آنتی بیوتیک‌ها را نیز از دیگر عوامل تشدیدکننده عنوان می‌کند و تاکید دارد: میکروب‌های مفید روده نقشی حیاتی در پیشگیری از آلرژی و آسم ایفا می‌کنند.
تغییر سبک زندگی؛ گام نخست پیشگیری
دکتر نبوی زاده تغییر سبک زندگی را راهکاری کلیدی برای کاهش خطر آسم می‌داند و بیان می‌کند: کاهش زندگی در محیطهای استریل، استفاده از غذاهای طبیعی، محدودکردن مصرف کنسروها، ترویج زایمان طبیعی و تغذیه با شیر مادر از راهکارهای مؤثر است.
وی همچنین هشدار می‌دهد: خطر بروز آلرژی در خانواده‌های تک فرزند بیشتر است، درحالی که این احتمال در خانواده‌های پرجمعیت‌تر کاهش می‌یابد.
مدیریت آسم؛ آموزش خانواده‌ها کلید موفقیت
این استاد دانشگاه، مدیریت صحیح آسم را در گرو آگاهی خانواده‌ها می‌داند و می‌گوید: برخی والدین به دلیل باورهای نادرست درباره عوارض اسپری‌ها، داروهای کودکان را به درستی استفاده نمی‌کنند؛ درحالی که مصرف منظم این داروها از حملات پیشگیری می‌کند.
وی اصرار خانواده‌ها به تجویز آنتی بیوتیک‌های غیرضروری را نیز عاملی مخرب برمی‌شمرد و توصیه می‌کند: ارتباط مستمر با پزشک معالج و پرهیز از خود درمانی ضروری است.
آسم آلرژیک؛ شایع اما خطرناک
آسم آلرژیک، شایع‌ترین نوع این بیماری است که در موارد حاد حتی می‌تواند جان بیمار را تهدید کند؛ تنگی قفسه سینه، خس خس سینه، اختلال در تنفس و سرفه‌های شدید از نشانه‌های این نوع آسم است؛ آلرژن‌هایی مانند گرده گیاهان، گردوغبار و موی حیوانات می‌توانند حملات آسم را تشدید کنند.
رسانه‌ها و افزایش آگاهی عمومی
دکتر نبوی زاده نقش رسانه‌ها و فضای مجازی را در آموزش خانواده‌ها حیاتی می‌داند و آگاهی از عوارض درمان نشدن آسم و عوامل تشدیدکنندهای مانند سیگار، آلودگی هوا و ریزگردها را راهکاری برای کنترل بهتر بیماری عنوان می‌کند.
وی هشدار می‌دهد: مصرف فست فودها، چیپس و نوشابه‌های گازدار نیز می‌تواند آسم را در کودکان تحریک کند.
آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی؛ تهدیدی دوچندان
این متخصص آلرژی، آلودگی هوا و گرمایش زمین را از عوامل تشدید آسم برمی‌شمرد و بیان می‌کند: آلودگی هوا و افزایش دوره گرده افشانی ناشی از تغییرات اقلیمی، سیستم دفاعی بدن را تضعیف می‌کند.
وی توصیه می‌کند: بستن پنجره‌ها در زمان گرده افشانی، تعویض لباس‌ها پس از حضور در فضای باز و استفاده از تهویه مناسب، مواجهه با آلرژن‌ها را کاهش می‌دهد.
مراقبت از آسم؛ حق همه بیماران
دکتر نبوی زاده با اشاره به شعار سال جاری روز جهانی آسم (مراقبت از آسم برای همه)، بر لزوم دسترسی عادلانه به خدمات درمانی تاکید می‌کند و می‌گوید: استفاده از داروهای موجود و مراجعه به کلینیک ها باید برای تمام اقشار میسر باشد.
وی به پیشرفت‌های علمی در شناخت مکانیسم‌های آسم اشاره کرده و می‌گوید: امروزه آسم یک بیماری التهابی شناخته می‌شود و درمان نکردن آن به آسیب‌های غیرقابل جبران می‌انجامد.
نگاه به آینده؛ امید به درمان های نوین
این پزشک متخصص از پژوهش‌های امیدوار کننده در حوزه میکروب‌های روده و نقش پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از آسم خبر می‌دهد و می‌افزاید: امیدواریم با توسعه داروها و روش‌های جدید، شاهد کاهش رنج کودکان مبتلا به آسم باشیم.
