درباره مزین‌السلطنه، اولین زن روزنامه‌نگار ایران
در روزگاری که زنان از ترس برخوردهای حکومتی، سواددار بودن‌شان را پنهان می‌کردند، «مزین السلطنه» اولین نشریه‌ی زنان ایران را راه‌اندازی کرد.
Admin 9
بخش یکم
شجاع انوری / سرویس فرهنگ و هنر «خبر جنوب» /
هفته‌نامه‌ای هشت صفحه‌ای که در داخل و خارج از کشور منتشر می‌شد و اگرچه عمر کوتاهی داشت، اما تحول بزرگی در دوران مشروطه به حساب می‌آمد. نقل است که «ناصرالدین شاه قاجار» از سواد داشتن زنان دلِ خوشی نداشت و برخی از همسران او که می‌توانستند بخوانند و بنویسند، سوادشان را از شاه پنهان می‌کردند.
مریم_عمید_سمنانی، ملقب به #مزین_السلطنه در چنین فضایی پیش‌قدم تأسیس یک مدرسه‌ی دخترانه شد و بعدها نشریه‌ای را منتشر کرد که برای اولین بار در تاریخ ایران، مدیر مسئول آن، زن بود.
«مزین‌السلطنه» که دختر «میر سیدرضی رییس‌الاطباء» پزشک قشون ناصرالدین شاه بود، تحصیلات خود را نزد پدرش آغاز کرد و به دلیل حضورش در خانواده‌ای تحصیل‌کرده و باسواد و داشتن ذهنی جست‌وجوگر و علاقه‌مند، از تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه و جهان آن روزگار مطلع می‌شد و چون علاقه‌ی زیادی هم به آموختن علوم جدید داشت، به خواندن زبان فرانسه و آموزش عکاسی نیز مشغول شد.
البته اولین نشریه‌ای که از طرف زنان در ایران منتشر شد، نشریه‌ی «دانش» نام داشت که در سال ۱۲۸۹ خورشیدی، توسط خانم #دکتر_کحال همسر «میرزا حسین‌خان کحال» انتشار یافت. این نشریه در تهران منتشر شد که هفته‌ای یک‌بار و در هشت صفحه، با قطع رحلی و به‌صورت چاپ سربی منتشر می‌شد و علاوه بر ایران در سایر کشورها هم نشر می‌یافت که بعد از یک سال متوقف شد.
اما اولین زنِ روزنامه‌نگار، «مزین‌السلطنه» بود، که داستان او را در ادامه خواهید خواند. شکوفه‌ای برای زنان دو سال بعد از تعطیلی نشریه‌ی «دانش»، «مریم عمید» نشریه‌ای با عنوان «شکوفه» منتشر کرد که درواقع این نشریه به عنوان اولین نشریه‌ی مربوط به مسائل زنان در ایران شناخته می‌شود. «مزین السلطنه» که در شانزده سالگی ازدواجی ناموفق با «عمادالسلطنه سالور» یکی از شاه‌زادگان قاجاری داشت، چند سال بعد با «قوام‌الحکماء» از روشن‌فکران آن زمان ازدواج و صاحب دو فرزند شد.
همسرش یکی از مشوقان او برای کارهای فرهنگی‌اش بود. پس از فوت «قوام‌الحکماء»، او دیگر ازدواج نکرد و تمام وقت خود را صرف امور فرهنگی کرد. مزین‌السلطنه در سال ۱۳۳۰ مدرسه‌ای دخترانه با نام «مزیّنیّه» تأسیس کرد و برای ترویج و تشویق تحصیل در سطوح مختلف جامعه، در مقابل دو شاگرد که شهریه پرداخت می‌کردند، یک شاگرد مجانی نام‌نویسی می‌کرد و با خانواده‌ها قرار می‌گذاشت که تا پایان دوره‌ی تحصیل، حق بیرون آوردن بچه‌ها را از مدرسه ندارند.
این مدرسه دارای دو شعبه بود. یکی «دارالعلم» بود که علوم مختلف از جمله خواندن و نوشتن فارسی، عربی، فرانسه، تاریخ، جغرافیا و ریاضیات در آن تدریس می‌شد و دختران در آخر سال تحصیلی، توسط وزارت معارف امتحان می‌دادند و پس از کسب موفقیت در امتحانات، مدرک پایان تحصیلات می‌گرفتند. این مدرسه در کنار «باغ آصف‌الدوله» قرار داشت. مدرسه‌ی دوم «دارالصنایع» بود و در آن دختران هنر و فنون از جمله خیاطی، قالی‌بافی، جوراب‌بافی، زردوزی و... را فرا می‌گرفتند.
این مدرسه در محله‌ی «آب منگل» واقع بود. معلم‌های این دو مدرسه، همه تحصیل‌کرده و از هنرمندان زمان خود بودند. در این‌حال «مزین السلطنه» در کنار مدیریت مدرسه، به فعالیت مطبوعاتی خود که همان انتشار نشریه‌ی «شکوفه» بود ادامه داد.
سرآغاز این نشریه با این بیت آغاز می‌شد: باد آمد و بوی عنبر آورد بادام، شکوفه بر سر آورد روی صفحه‌ی اول این نشریه نوشته شده بود: «صاحبه امتیاز و مدیر مسئوله مزین السلطنه صبیه‌ی مرحوم آقا میرزا سیدرضی رییس الاطباء، روزنامه‌ای‌ست اخلاقی، ادبی، حفظ الصحه اطفال، خانه‌داری، بچه‌داری، مسلک مستقیم‌اش تربیت دوشیزه‌گان و تصفیه‌ی اخلاق زنان، راجع به مدارس نسوان عجالتن گاهی دو نمره طبع می‌شود.»
ادامه را در بخش دوم بخوانید.
