سزارین در بیمارستان ها و زایشگاههای شیراز همچنان در اوج

نیکنام خشنودی – خبرجنوب/ ترويج زايمان طبيعي و ايمن يكي از اولویت های نظام سلامت است كه وزارت بهداشت و درمان در دولت های مختلف با هدف پيشگيري از آمار بالاي سزارين بر آن تاکید دارد و نهادينه سازي آن  را یکی از اولویت ها می داند، به رغم همه تاکیدات شاهدیم که سزارین به عنوان یک حرکت مدگرایانه همچنان در بیمارستان های فارس، شیراز، استان های جنوبی و سایر مناطق کشور رواج دارد.

 آمارها نشان می‌دهد که نرخ سزارین در جامعه ما بالا رفته است، مسیری که بیشتر به انتخاب مادران باردار و گاهی به دلایل علمی به توصیه پزشک طی می‌شود، اما این سوال وجود دارد که چرا زایمان طبیعی جای خود را به عمل جراحی داده، پشت پرده محبوبیت سزارین چیست و این انتخاب چه پیامدی برای سلامت مادر و نوزاد دارد؟

سزارین یک روش زایمان با استفاده از جراحی است که در آن، جنین از طریق برش ایجاد شده روی شکم و رحم مادر، خارج می‌شود. در مواردی نظیر زجر جنینی، مشکلات جفت و بند ناف، قرار گرفتن غیرطبیعی جنین، بیماری‌های مادر و سزارین قبلی، انجام این عمل جراحی توصیه می‌شود.

اگرچه این عمل جراحی در ابتدا برای نجات جان مادر و نوزاد ابداع شد اما به مرور زمان، انجام سزارین‌های غیرضروری افزایش یافت و به یکی از شایع‌ترین اعمال جراحی در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شد، به طوری که امروزه برخی از آن به عنوان اپیدمی سزارین نام می‌برند.

بر اساس آمارهای موجود در سه ماهه نخست امسال، هزار و ۱۷۰ نوزاد در بیمارستان مادر و کودک شوشتری به عنوان یکی از مراکز درمانی ترویج زایمان طبیعی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز متولد شدند که  از از این تعداد بیش از 50 درصد تولدها سزارین بوده است، روابط عمومی بیمارستان مادر و کودک شوشتری به نقل از رییس بیمارستان، اعلام کرد: در راستای اجرای سیاست های افزایش جمعیت و باروری، در سه ماهه نخست امسال هزار و ۱۷۰ زایمان در بیمارستان مادر و کودک شوشتری انجام شد که ۵۸۴ زایمان طبیعی انجام شده است؛ از این تعداد ۱۵۲ زایمان مادران نخست زا به روش طبیعی بوده است.

دکتر اشکان نیک آیین با اشاره به برگزاری کلاس آمادگی مادران در سه ماهه نخست امسال، اضافه کرد: کلاس آمادگی مادران در نوبت کاری صبح در روزهای هفته انجام می شود که با استفبال ۷۶۲ مادر باردار همراه بوده است.

هر چند دکتر نیک آیین در ادامه گفته است: مادران با برقراری ارتباط موثر با ماماهای خود در کلاس های آموزشی این ترس ناشناخته را از خود دور می کنند و با شرکت در کلاس های آموزشی فضای بلوک زایمان و زایمان فیزیولوژیک را می بینند و در روز زایمان به محیطی آشنا قدم می گذارند که این اقدامات در حمایت روحی و روانی مادر تاثیر فراوانی دارد اما آمار زایمان های سزارین نشان می دهد نیمی از بانوان باردار از این روش ها یا استقبال نکرده اند یا شرایط برای زایمان طبیعی آنان فراهم نبوده است.

این تازه آمار یک مرکز زایشگاهی شاخص زایمان طبیعی در مراکز دولتی وابسته به دانشگاه است، و قطعا نسبت سزارین به زایمان های طبیعی در سایر مراکز وابسته به دانشگاه و البته در مراکز خصوصی بسیار بیشتر است،  به نظر می رسد آمار 50 درصد نسبت بالایی برای انجام سزارین در این مرکز زایشگاهی باشد و مسوولان این مرکز باید در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های تشویق مادران باردار به زایمان طبیعی تجدید نظر کنند.

شاید یکی از دلایل پررنگ بودن سزارین و استقبال کم از زایمان طبیعی در مراکز زایشگاهی استان فارس و شیراز و سایر مراکز نادیده گرفتن نقش ماما در تولد است، اردیبهشت همین امسال  بود که  مدیر امور بیماری ها و مراکز تشخیصی و درمانی معاونت درمان  دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، با حضور در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی منتخب شیراز، از تلاش‌های آنان در زمینه ترویج زایمان طبیعی و کاهش آمار سزارین تقدیر کرد.

مدیر امور بیماری ها و مراکز تشخیصی و درمانی معاونت درمان دانشگاه در این باره گفت: این بازدیدها و تقدیرها با هدف تشویق و ترغیب بیمارستان‌ها در زمینه توسعه زایمان طبیعی و همچنین کاهش آمار رو به افزایش سزارین در کشور صورت گرفت.

دکتر فرشاد فلاحتی ضمن قدردانی از تلاش کادر درمان، بر اهمیت آگاه‌سازی مادران باردار در خصوص مزایای زایمان طبیعی و ارائه مشاوره‌های تخصصی در این زمینه تاکید کرد. در این برنامه، بیمارستان مادر و کودک شوشتری و بیمارستان شهید دکتر بهشتی شیراز به دلیل تلاش‌ در زمینه ترویج زایمان طبیعی و کاهش آمار سزارین، مورد تقدیر قرار گرفتند.

اخیرا معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز با اشاره به نقش ماماها در ترویج زایمان طبیعی گفت: یکی از دستاوردهای مهم نظام سلامت ایران این بود که مراقبت‌های دوران بارداری کاهش نیافت و این موضوع حاصل تلاش ارزشمند ماماها بود.

دکتر رئیسی با تأکید بر ظرفیت بالای ماماها در فرآیند زایمان تصریح کرد: در حالی که ۸۰ درصد زایمان‌ها قابلیت انجام توسط ماماها را دارد، اما متأسفانه ۵۶ درصد زایمان‌ها در کشور به صورت سزارین انجام می‌شود. در برخی استان‌ها نیز این عدد از ۷۰ درصد عبور کرده که بسیار بالاست و باید برای کاهش آن چاره‌اندیشی شود.

وی با اشاره به حضور ماماها در نظام سلامت گفت: در حال حاضر ۱۸ هزار ماما در حوزه بهداشت و ۱۲ هزار ماما در حوزه درمان مشغول فعالیت هستند. همچنین از توان ماماها در برنامه‌های مراقب سلامت نیز بهره‌گیری می‌شود.

معاون بهداشت با بیان اینکه کاهش جمعیت از چالش‌های مهم کشور است، اظهار داشت: ماماها در افزایش نرخ باروری و ترویج فرزندآوری نقش کلیدی دارند و باید از این ظرفیت به‌خوبی استفاده شود.

 ضمن آنکه تولد به صورت سزارین می تواند عامل دهها بیماری باشد و درآینده سلامت نوزادان را تهدید کند،  دکتر سید حسام الدین نبوی زاده، فوق تخصص بیماری‌های آلرژی و ایمونولوژی بالینی،عوامل ژنتیکی و محیطی را از جمله مهم‌ترین دلایل افزایش شیوع آسم در کودکان می داند و به نقش عوامل محیطی که در سال‌های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته‌ نیز اشاره می کند، از جمله همین عوامل محیطی سزارین است.

 او افزایش سزارین‌ها را یکی از عوامل محیطی موثر در ابتلا به آسم و آلرژی دانست و افزود: کودکانی که از طریق سزارین متولد می‌شوند، به دلیل عبور نکردن از کانال زایمان، با میکروب‌های مفید در تماس نیستند و این امر باعث رشد میکروب‌های مضر در روده نوزاد شده و استعداد ابتلا به آلرژی افزایش می یابد.

  افزایش تمایل مادران باردار به انجام زایمان به روش سزارین غیر ضروری، به ویژه در تاریخ‌های تقویمی خاص، نگرانی‌هایی را در میان جامعه پزشکی و سلامت عمومی ایجاد کرده است.

دکتر احمدی رئیس اداره مامایی دانشگاه علوم پزشکی شیرازهم در این زمینه  تصریح کرد: تمایل برخی خانواده‌ها به انتخاب این روش، بدون وجود دلایل علمی و پزشکی، ریشه در ترویج فرهنگ تجمل‌گرایی در جامعه امروز دارد؛ این در حالی است که مطالعات متعدد نشان می‌دهد سزارین های بدون اندیکاسیون پزشکی می‌تواند عوارض جدی برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد.

وی به عوارض سزارین های غیر ضروری اشاره کرد و گفت: از جمله این عوارض می‌توان به احتمال عفونت‌های پس از جراحی و مشکلات تنفسی ناشی از تاثیر داروهای بیهوشی بر نوزادان اشاره کرد؛ همچنین، سزارین های پیش از موعد می‌تواند به عوارض ناشی از رشد ناکامل جنین در آینده منجر شود.

دکتر احمدی با تاکید بر نقش موثر رسانه ها در فرهنگ سازی صحیح در این زمینه افزود: رسانه‌های جمعی نقش کلیدی در فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی در این زمینه ایفا می‌کنند؛ اطلاع‌رسانی در خصوص پیامدهای منفی سزارین های غیرضروری و تاکید بر اهمیت زایمان طبیعی در سلامت مادر و نوزاد، می‌تواند به کاهش این روند کمک کند.

او در خصوص فواید زایمان طبیعی، بر کاهش میزان خونریزی، کاهش احتمال عفونت ها و چسبندگی های وسیع داخلی نسبت به زایمان به روش سزارین اشاره و تصریح کرد: در زایمان به روش طبیعی، زمان بستری به طور چشمگیری کاهش یافته و مهم‌تر از همه، ارتباط عاطفی مطلوب و زودهنگام‌تری بین مادر و نوزاد برقرار می‌ شود.

دکتر احمدی با اشاره به حضور نزدیک به دو هزار ماما در حوزه بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نقش محوری آنان در اجرای سیاست های مرتبط با فرزندآوری و جوانی جمعیت، بر تلاش این قشر در راستای حفظ سلامت جامعه تاکید کرد.

در هر حال، ايران پس از برزيل دومين كشور به لحاظ فراواني زايمان هاي سزارين در جهان است و اين در حالي است كه بر اساس تاكيد سازمان بهداشت جهاني، سزارين نبايد بيش از 15 درصد كل زايمان ها را شامل شود. امید است ناآگاهي مادران از عوارض سزارين افزایش  و ترس از زايمان طبيعي  کاهش یابد، كلاسهاي آموزش رايگان ترويج زايمان طبيعي و ساخت اتاقهاي ويژه زايمان  بیشتر شود و تاثیر گذارد تا نسبت سزارین به زایمان طبیعی در جامعه ما منطقی تر و معقول تر شود.