هوتک‌ها راهی برای کاهش خسارت سیل در اقلیم خاص سیستان و بلوچستان

به گزارش سایت خبرجنوب، هوتِگ یا هوتَک نام گودال مصنوعی یا طبیعی نسبتاً بزرگی است که آب حاصل از بارندگی‌ها در آن هدایت و جمع آوری شده و در طول سال به مصارف کشاورزی و آشامیدنی انسان و حیوانات اهلی و وحشی می‌رسد. این گودال در زبان بلوچی به هوتِگ یا هوتک مشهور است و این سامانه سنتی برای مهار، کنترل و بهره برداری از سیلاب و به عنوان یکی از راه‌های متداول تامین آب محسوب می‌شود.

ساخت هوتِگ در منطقه دشتیاری از زمان‌های بسیار قدیم متداول بوده و گودال‌های حفر شده با اشکال هندسی دایره، مستطیل، مربع و به عمق بیش از پنج، ۱۰، ۲۰ و حتی بیشتر است که در زمینی با بافت ریزدانه (رسی و سیلتی) توسط بومیان منطقه چابهار ساخته شده و اطراف آن دیواره خاکی با ارتفاع حدود یک تا ۲ متر ایجاد می‌شود.

هوتگ‌ها عمر مفید بسیار بالایی دارند و با هزینه پایین ساخته می‌شوند و حمایت دستگاه‌های اجرایی به لحاظ تهیه ماشین آلات، طراحی و مطالعه، مکان سنجی، تخصیص اعتبار مورد نیاز تاثیر ارزنده‌ای بر حفظ، احیا و ترویج این روش سنتی و بهره‌برداری از سیلاب خواهد داشت. در واقع هر هوتگ را می‌توان طرحی از طرح‌های آبخیزداری عنوان کرد که قابلیت و نقش مهمی در جمع آوری آب دارند و از آن به عنوان یکی از راه‌های مواجهه با کمبود و محدودیت منابع آب و در نتیجه توسعه روستایی منطقه یاد می‌شود.

حسن ظفری سخنگوی سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور در گفت‌و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: علاوه بر هوتک‌ها، احداث چاه نیمه‌ها که برای مدت طولانی می‌تواند بخشی از نیاز به آب آشامیدنی منطقه را تامین کند، یکی از راه‌های جلوگیری از بروز خسارات ناشی از سیلاب در اقلیم خاص سیستان و بلوچستان است. این اقدامات باعث می‌شود هم جلوی سیلاب گرفته شود همچنین هنگام تنش آبی، پاسخی برای نیاز آب منطقه باشد و در این خصوص دولت نیز از ایجاد و نگهداری هوتک‌ها حمایت می‌کند.

احداث چاه نیمه‌ها که برای مدت طولانی می‌تواند بخشی از نیاز به آب آشامیدنی منطقه را تامین کند، یکی از راه‌های جلوگیری از بروز خسارات ناشی از سیلاب در اقلیم خاص سیستان و بلوچستان است

وی با اشاره به برنامه جدی دولت سیزدهم برای استان سیستان و بلوچستان گفت: انتقال آب دریا به مناطق کم آب و بی‌آب در این استان از جمله اقدامات دولت سیزدهم بوده است. پایدارترین آب که می‌توان استفاده کرد، آب دریا است و برآورد شده آب دریا در سه سال آینده به کمک لوله آب از دریا به مناطق نیازمند استان برسد. این کار طرح بزرگی است زیرا فاصله شمال تا جنوب استان سیستان و بلوچستان بیش از یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر است.

سیلاب‌ها پیش از ورود به شهرها کنترل می شود

سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور درباره طرح جامع سیلاب در استان سیستان و بلوچستان گفت: یکی از این موارد ساخت سد از جمله سد کهیر در این منطقه بود. در سیلاب اسفند و فرودین اخیر، این سد کمک بسیار بزرگی برای جلوگیری از زیر آب رفتن شهرهایی مانند کنارک و چابهار کرد و حدود ۶۷۵ میلیون لیتر آب در سد کهیر نگهداری شد.

ظفری، ساخت خانه‌ها و دیگر مناطق مسکونی بالاتر از سطح زمین را دیگر اقدام مهم عنوان کرد که در طرح جامع سیلاب اجرایی شد و در این باره توضیح داد: در سیلاب اسفند و فرودین گذشته، کمتر از هزار خانه دچار آب گرفتگی شد و تخریبی اتفاق نیفتاد چون خانه‌ها مقداری بالاتر از سطح زمین بود.

لزوم احداث فضای سبز در برنامه مواجه با مخاطرات شهرهای بزرگ

ظفری با اشاره به وقوع سیل در شهرهای بزرگ که جمعیت زیادی دارند، گفت: در برنامه مواجه با مخاطرات شهرهای بزرگ، تاکید شده است که در مناطق و محلاتی که احتمال بروز مخاطره (مثلا سیلاب) وجود دارد، باید فضای سبز ساخته شود اما شاهد هستیم برخی از این مناطق در شهرها به محلات مسکونی که ساخت و ساز غیرقانونی داشتند؛ تبدیل شدند. بیشتر آنها خانه‌های مسکونی غیرایمن هستند و معمولا در سیلاب‌ها بیشتر به این مناطق آسیب وارد می‌شود.

سخنگوی سازمان مدیریت بحران درباره مدیریت سیلاب در شهرهای بزرگ، اظهار داشت: شهردارها مکلف به شناسایی و ارائه راهکار برای این مناطق هستند؛ البته تغییرات مدیریتی و سرعت جابه‌جایی این افراد و از بین بردن این مناطق آسیب پذیر از سرعت ساخت و سازها در این مناطق کمتر است؛ بنابراین یکی از راهکارهای مهم این است که سیل‌ها پیش از ورود به شهرهای بزرگ کنترل شوند ولی هنگامی که حجم باران‌ها زیاد باشد، چاره‌ای نیست که در داخل شهر نیز راهکارهایی پیش‌بینی شود.

وی، برگردان رودخانه به مسیر اصلی و برداشتن صنایع از مسیر رودخانه را از دیگر راهکارهای جلوگیری از وقوع سیلاب عنوان کرد و افزود: در پاره‌ای از مواقع شاهد بودیم صاحبان صنایع یا کارخانه‌ مسیر رودخانه را تغییر دادند که ما رودخانه را به مسیر اصلی آن برگرداندیم.