سیما زعفرانچی – «خبرجنوب»/ تابستان گذشته، خبری درباره یک نوشابه رژیمی ساده به طور ناگهانی فراگیر و پیچیده شد.

چرا؟ مقامات بهداشت بین‌المللی بیانیه‌ای صادر کردند که در این نوع نوشابه رژیمی، آسپارتام — یک شیرین‌کننده مصنوعی که به طور گسترده در نوشیدنی‌ها و مواد غذایی رژیمی مانند آدامس، ماست و بستنی یافت می‌شود — وجود دارد که به تازگی در دسته مواد "احتمالاً سرطان‌زا" جای گرفته است. اما طبق گفته آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، شواهد زیادی در خصوص سرطان‌زا بودن این ماده وجود ندارد.

با این حال، این اعلامیه باعث سردرگمی و نگرانی افراد زیادی شد  که بیشتر آن‌ها بی‌مورد بود. تیموتی ربک، استاد پیشگیری از سرطان در مؤسسه سرطان دانا-فاربر وابسته به دانشگاه هاروارد می‌گوید: بسیاری از مردم عادی فکر کردند که این بیانیه به این معنی است که باید مصرف آسپارتام را متوقف کنند چرا که این ماده باعث سرطان می‌شود. اما این چیزی نیست که گفته شد و نباید اینگونه تفسیر شود.

این قضیه همچنین نگرانی‌های مکرر را در مورد سرطان‌زا بودن محصولاتی که روزمره از آنها استفاده می‌کنیم، دوباره زنده کرد؛  محصولاتی مانند آنچه می‌خوریم یا می‌نوشیم، به پوستمان می‌زنیم، یا در خانه‌هایمان با آن‌ها زندگی می‌کنیم. اما ربک می‌گوید وقتی افراد از ریسک سرطان زا بودن برخی محصولات مطلع می شوند، معمولا ترس بر دانش آنها غلبه می‌کند چرا که تخمین مردم از میزان این خطر احتمالاً بیشتر از واقعیت است.

با این وجود، کالاها و محصولات دیگری نیز وجود دارند که اعلام احتمال سرطان‌زا بودن آنها، موجب نگرانی افراد در خصوص استفاده از آنها شده است. ربک در مورد شواهد جمع‌آوری شده برای طیفی از این محصولات توضیحاتی ارائه می‌دهد:

وسایل آشپزی نچسب

برخی از قابلمه‌ها، تابه‌ها و سایر وسایل آشپزی با یک ماده شیمیایی مصنوعی به نام پلی‌تترافلوئورواتیلن پوشش داده شده‌اند که بیشتر به نام تفلون شناخته می‌شود و متعلق به گروهی از مواد شیمیایی مرتبط به نام مواد پرفلوئوروآلکیل و پلی‌فلوئوروآلکیل (PFAS) است.

مواد PFAS در سطوح بسیار پایین در خون تقریباً همه افراد در سراسر جهان یافت می‌شود. تحقیقات در مورد ریسک ابتلا به سرطان در افرادی که در نزدیکی یا در کارخانه‌های شیمیایی مرتبط با PFAS زندگی می‌کنند یا کار می‌کنند، و همچنین در جمعیت عمومی، یک ارتباط احتمالی بین قرار گرفتن در معرض PFAS و برخی سرطان‌ها را پیشنهاد کرده، اما آن را ثابت نمی‌کند.

تیموتی ربک می‌گوید: در واقع، چیزی که در مورد ترکیبات نچسب جالب است این است که چون نچسب هستند، در حالت جامد خود با چیزهای زیادی واکنش نشان نمی‌دهند. آن‌ها باعث آسیب به DNA نمی‌شوند. او اضافه می‌کند: شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد وسایل آشپزی نچسب در انسان‌ها سرطان‌زا هستند، اما برخی ترکیبات مرتبط با تفلون در اشکال دیگر با سرطان مرتبط بوده‌اند.

تشک‌ها

برخی از تولیدکنندگان تشک‌ها به آن‌ها مواد مقاوم به آتش اضافه می‌کنند تا از سوختن جلوگیری یا گسترش آتش را کند کنند. این ممکن است به این معنی باشد که تشکی که هر شب روی آن می‌خوابید، روکشی از این مواد شیمیایی دارد.

برخی از ترکیبات مقاوم به آتش حاوی موادی به نام ترکیبات آلی فرار (VOCs) هستند که می‌توانند وارد هوا شوند. طبق اعلام موسسه ملی علوم بهداشت محیط زیست، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که این مواد مقاوم به آتش می‌توانند با سطوح هورمون بدن تداخل پیدا کرده و ممکن است با سرطان مرتبط باشند.

ربک اظهار می کند: یکی از مشکلات مرتبط کردن ریسک سرطان با مواد مقاوم به آتش این است که نمی توان اندازه‌گیری‌ و سنجش قابل اعتمادی از میزان قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی در افراد و جمعیت‌ها به دست آورد. او معتقد است که در هر صورت، تاثیر این مواد واقعا کم است و من شخصاً دلیلی برای تغییر رفتار مردم نمی‌بینم.

محصولات پاک‌کننده

برخی از پاک‌کننده‌های خانگی، صابون‌های ظرفشویی و مواد شوینده حاوی موادی به نام مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز هستند. این‌ها موادی هستند که با هورمون‌های انسانی و فرآیندهای بیولوژیکی که آن‌ها را تنظیم می‌کنند، تداخل دارند.

یک مطالعه در نوامبر ۲۰۲۲ نشان داد که استفاده از محصولات پاک‌کننده خانگی می‌تواند ما را در معرض VOCهای بالقوه خطرناک قرار دهد. برخی VOCها مانند بنزن و فرمالدهید با سرطان مرتبط شده‌اند. همچنین یک مطالعه در سپتامبر ۲۰۲۳ نشان داد که قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مختل‌کننده غدد درون‌ریز ممکن است به ابتلا به سرطان‌های سینه، تخمدان، پوست و رحم کمک کند.

با این حال، ربک می‌گوید: توانایی ما در اندازه‌گیری میزان قرارگیری در معرض این مواد و درصد تاثیر آنها بسیار محدود است، بنابراین مطالعاتی که در انسان‌ها انجام می‌دهیم نمی‌توانند به‌طور دقیق ریسک‌ها را تخمین بزنند. ما معتقدیم که اگر تاثیر این مواد به اندازه کافی زیاد بود، قبلاً متوجه آنها می‌شدیم؛ مثل آنچه که در مورد سیگار کشیدن و سرطان ریه دیدیم.

محصولات مراقبت شخصی و آرایشی

برخی از لوازم آرایشی، محصولات مراقبت از پوست، رنگ مو، دئودورانت‌ها، صاف‌کننده‌های مو و سایر محصولات مراقبت شخصی حاوی مواد شیمیایی مانند پارابن‌ها، فرمالدهید، رنگ‌های قطران زغال‌سنگ و غیره هستند.

طبق اعلام انجمن سرطان آمریکا، تحقیقات کمی در مورد اثرات بلندمدت لوازم آرایشی بر سلامت انجام شده است، بنابراین شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد استفاده از آن‌ها ریسک سرطان را افزایش می‌دهد.

اما برخی مواد شیمیایی متمایز هستند. در اکتبر ۲۰۲۳، FDA پیشنهاد کرد که فرمالدهید در صاف‌کننده‌های مو ممنوع شود. طبق اعلام موسسه ملی سرطان، قرار گرفتن مکرر در معرض آن با ابتلا به برخی سرطان‌ها مرتبط بوده است. همچنین یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ که توسط مؤسسات ملی بهداشت بر روی ۳۳ هزار زن انجام شد، نشان داد زنانی که در سال گذشته بیش از چهار بار از مواد صاف‌کننده مو استفاده کرده‌اند، احتمال ابتلای آنها به سرطان رحم دو برابر سایر زنان است.

ربک معتقد است: بیشتر محصولات مراقبت شخصی امروزه حاوی مقدار کمتری از مواد شیمیایی بالقوه سمی نسبت به سال‌های گذشته هستند، بنابراین قرار گرفتن زیاد شما در معرض آنها در گذشته، ممکن است هنوز هم بر ریسک سرطان شما تأثیر داشته باشد، اما میزان استفاده از آنها امروزه واقعا تغییر کرده است.

برای افرادی که مدام با این مواد شیمیایی کار می‌کنند، احتمال ابتلا به سرطان ممکن است افزایش یابد. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که به عنوان مثال، آرایشگرانی که با رنگ‌های مو و مواد شیمیایی مرتبط به مقدار زیاد کار می‌کنند، ریسک بیشتری برای ابتلا به سرطان دارند اما با این وجود ریسک آن باز هم نسبتا کم است.

اصول پیشگیری از سرطان

اگر در مورد قرار گرفتن خود در معرض هر یک از این مواد رایج نگران هستید، توصیه ربک ساده است: جایگزین‌های مناسب پیدا کنید. همچنین رعایت اصول اولیه برای پیشگیری از سرطان نیز حیاتی است.

او می‌گوید: کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان انجام دهید: سیگار نکشید، الکل مصرف نکنید، ورزش کنید و وزن سالم خود را حفظ کنید.

همچنین ربک توصیه می‌کند: برای کسب اطلاعات جدید در مورد تاثیرات محصولات روزمره بر ریسک‌ ابتلا به سرطان، بهتر است از وب‌سایت‌های معتبر مانندCancer FactFinder ، انجمن سرطان آمریکا و موسسه ملی سرطان بازدید کنید.

او تاکید می کند: اطلاعات نادرست زیادی در منابع مختلف وجود دارد. به همین دلیل بسیار مهم است که به منابع درست اطلاعات مراجعه کنید - نه شبکه‌های اجتماعی یا آنچه همسایه‌تان می‌گوید. 

منبع: health.harvard